Patent Koordinasyon Birimi

SIKÇA SORULAN SORULAR

S.S.S.

Patent Nedir? Patent buluş sahibinin buluşu belirli bir süre için kullanması, üretmesi, satması ya da ithal etmesi gibi çeşitli haklarının olduğuna dair resmi bir belgedir. Teknik ya da bilimsel bir buluşu kullanma hakkının kime ait olduğunu gösteren bir belge de olduğu söylenebilir. Ülkemizde patent belgesi vermeye yetkili olan tek kurum Türk Patent ve Marka Kurumu olmaktadır. Patent belgesi başvuru tarihinden itibaren 20 yıl süreyle koruma sağlamaktadır. Patent belgesi almış olan buluş sahibi buluşunu yaptığı ürünü dilediği gibi satabilir, pazarlayabilir, çoğaltabilir ve bu alanlarda ayrıcalıklıdır.

Buluş Nedir? Teknoloji alanında belirli bir sorunun çözümüne ilişkin teknik özelliği olan herhangi bir özgün fikir ürünü ve/veya bilimsel, mühendislik, teknolojik ve tıbbi vs. Ar-Ge sonucu ortaya çıkan yeni bir cihaz, ürün, yöntem veya yöntemin üretilmesi, mevcut tekniği bilinen duruma katkıda bulunabilecek teknolojik gelişmelerin tümü.

Hizmet Buluşu Nedir? Çalışanın, bir işletme veya kamu idaresinde yükümlü olduğu faaliyeti gereği gerçekleştirdiği ya da büyük ölçüde işletme veya kamu idaresinin deneyim ve çalışmalarına dayanarak iş ilişkisi sırasında yaptığı ve bildirmekle yükümlü olduğu, bu bildirimlerin FMDK tarafından hizmet buluşu olarak kabul edildiği buluşlardır.

Serbest Buluş Nedir? Hizmet buluşlarının dışında kalan diğer buluşlar ya da Üniversitenin hak talep etmediği buluşlardır.

Bir Fikrim Var Patent Alabilir miyim? Sadece bir fikirden ibaret olan yeniliklere patent almak mümkün değildir. Sanayi alanında üretilemeyecek bir fikre patent almak söz konusu olmamaktadır. Bununla birlikte eğer üretilebilirliği söz konusu ise ve yenilik arz ediyorsa buluş patent verilerek korunmaktadır.

Patentlenebilirlik Kriteri Nedir? Yenilik, tekniğin bilinen durumunun aşılması, sanayiye uygulanabilirlik. Yenilik, başvuru yapmadan önce başkaları tarafından yazılı, sözlü ya da uygulanarak açıklanmamış olmak anlamında mutlak yeniliktir. Tekniğin bilinen durumunun aşılması kriteri ise ‘’konuda uzman bir kişinin kolayca düşünüp uygulamaya koyamayacağı’’ nitelik anlamındadır. Sanayiye uygulanabilirlik, buluşun tümüyle kurumsal olmak yerine pratiğe uygulanabilir özellik taşıması demektir. Bu üç kriteri taşıyan buluşlar patent ile korunurlar.

Neden Patent Tescili Yaptırmalıyım? Patent sistemi, buluş sahiplerine belli bir süre koruma hakkı vermesinin yanı sıra, patentte yer alan tüm bilgileri kamuoyuna açarak, aynı konuda çalışan başkalarının aynı buluşu yeniden üretmek için emek, zaman, maliyet vs harcanmasının engellenmesi için vardır. Bu özelliğe patentin bilgi işlevi diyoruz.

Buluş Niteliğinde Sayılmadığı İçin Patent Verilmeyecek Konular Nelerdir?

  • Keşifler, bilimsel teoriler, matematik metotları (Bölme işlemi için bir kısa yol metodu buluş değildir. Ancak, bu metoda göre çalışan bir hesap makinası buluş olabilir)
  • Zihni, ticari ve oyun faaliyetlerine ilişkin plan, usul ve kurallar (Dil öğrenme yöntemi, bulmaca çözme yöntemi, bir oyun veya ticari bir işletmeyi organize etmek için planlar buluş değildir. Ancak, dil öğrenmek, bulmaca çözmek, bir planı uygulamak veya oyun oynamak için yeni bir cihaz buluş olabilir)
  • Bilgisayar programları (Zihni faaliyetler, iş faaliyetleri veya oyunlara ilişkin plan, kural ve yöntemleri gerçekleştiren bilgisayar programları, kaynak ve nesne kodları teknik karakter olarak kabul edilmediklerinden dolayı buluş olarak değerlendirilmemektedir. Örneğin: Muhasebe Programı, açık artırma metodunu gerçekleştiren program vb. Ancak, teknik bir problemi çözen yöntemi gerçekleştiren bilgisayar programı veya bilgisayar programını içeren cihaz patent ile korunabilmektedir. Örneğin, iki mobil cihazı arasında daha hızlı veri iletişimini sağlayan yöntemi gerçekleştiren bilgisayar programı, bir işletim sisteminde kaynak dağılımını gerçekleştiren bilgisayar programı, bir işletim sisteminde kaynak dağılımını gerçekleştiren program veya veri şifrelemesini sağlayan program vb.)
  • Estetik niteliği bulunan mahsuller, edebiyat ve sanat eserleri ile bilim eserleri (Romanlar, tablolar, heykeller buluş değildir.)
  • Bilginin derlenmesi, düzenlenmesi, sunulması ve iletilmesi ile ilgili teknik yönü bulunmayan usuller

Buluş Niteliğinde Olmalarına Rağmen Patentle Korunmayacak Buluşlar Nelerdir?

  • Konusu kamu düzenine veya genel ahlaka aykırı olan buluşlar
  • Mikrobiyolojik işlemler veya bu işlemler sonucu elde edilen ürünler hariç olmak üzere bitki çeşitleri ve hayvan ırkları ile bitki veya hayvan üretimine yönelik esas olarak biyolojik işlemler
  • İnsan veya hayvan vücuduna uygulanacak teşhis yöntemleri ile cerrahi yöntemler
  • Oluşumunun ve gelişiminin çeşitli aşamalarında insan bedeni ve bir gen dizisi veya kısmi gen dizisi de dahil olmak üzere insan bedeninin öğelerinden birinin sadece keşfi.
  • İnsan klonlama işlemleri

Patent ile Faydalı Model Arasındaki Fark Nedir? Örnek vermek gerekirse, dijital saati icat etmiş olalım. Saatin özellikleri ise sadece saati, dakikayı, saniyeyi ve tarihi göstermek olsun. Bu saate patent alınabilir ama buna ek olarak aynı özelliklere sahip dijital saate ‘’buluş niteliği taşıyan’’ değişiklik yapmadan onu geliştiren yani mesela kronometre ekleyen kişi kendi eklediği özellik için buluş adımı kadar büyük bir değişiklik yapmadığı ama saati daha kullanışlı hale getirdiği için faydalı model belgesi alabilmektedir.

Patent ile faydalı model arasındaki fark tabloda verilmiştir.

 

Patent

Faydalı Model

Yenilik

Bakılır

Bakılır

Buluş Basamağı

Bakılır

 Bakılmaz

Sanayiye Uygulanabilirlik

Bakılır

Bakılır

Usuller ve Usuller Sonucu Elde Edilen Ürünler

Korunur

 Korunmaz

Eczacılıkla İlgili Maddeler

Korunur

 Korunmaz

Biyoteknolojik Buluşlar

Korunur

 Korunmaz

Kimyasal ve Biyolojik Maddeler

Korunur

 Korunmaz

Araştırma Raporu

Var

Var

İnceleme Raporu

Var

Yok

Koruma Süresi

20 Yıl

 10 Yıl

 

Faydalı Model Nedir? Patentlenebilirlik kriterlerinden yenilik ve sanayiye uygulanabilirlik kriterini sağlayan bütün ürünler için verilebilecek olan 10 yıl süre ile buluş sonucu oluşan ürünü üretme ve pazarlama hakkı sağlayan bir belgedir.

Buluşumu Kuruma başvurmadan önce noterde tasdik ettirdim. Yasal bir koruma elde etmiş olur muyum? Hayır. Noterde tasdik ettirilmiş buluşa dair bir açıklamanın patent hakkı sağlaması mümkün değildir. Buluşlara patent koruma hakkı sağlayan ülkemizdeki tek yetkili kuruluş Türk Patent ve Marka Kurumudur.

Buluşumu Patent ile Korumanın Avantajı Nedir? Patenti olan ya da olmayan bir buluş için üretim yapılabilir. Ancak, patentli bir buluş, buluş sahibinin izni olmadan başkaları tarafından üretilemez, satılamaz, ihracatı-ithalatı yapılamaz. Patentli bir ürün hakkında başvuru sahibinden izin alınmadan yapılan faaliyetler için cezai yaptırım vardır.

 

Yurt Dışında Var Olan Fakat Ülkemizde Olmayan Bir Ürün İçin Patent Alabilir miyim? Bir patent başvurusu için asıl şart yeniliktir. Ve bu yenilik, ulusal değil uluslararası olarak değerlendirilmektedir. Ayrıca var olan bir ürünü kopyalamak suç teşkil etmekte olup ağır yaptırımları vardır.

Çin’den Getirdiğim Ürünün Faydalı Model Belgesini Türkiye’de Alabilir miyim? Patent ve Faydalı Model başvurularında, dünya genelinde yenilik aranmaktadır. Bu nedenle Çin’de ortaya çıkan bir ürünün Türkiye’ye getirilerek başvurusu yapılması mevzuat gereği uygun değildir.

Buluş Sahibinin Başvuru Öncesi Yapması Önerilen Ön Araştırma Nasıl Olmalı? Başvuru yapmadan önce buluş konusu teknik alan ile ilgili ön araştırma yapılması tavsiye edilir. Zira birçok başvuru, yeni olmadığından patent süresinde belge alamamakta ya da mahkemelerde dava konusu haline gelmektedir. Başvuru öncesinde gerçekleşen Ar-Ge masrafları, patent sürecindeki maliyetler ve zaman kaybı gibi kaynak israfı da düşünüldüğünde, ön araştırma yaparak buluşunuzun yeni olup olmadığı konusunda genel bir fikre sahip olmanın önemi daha iyi anlaşılacaktır. Bahsedilen ön araştırma için aşağıdaki hizmetlerden yararlanabilirsiniz:

  • Türk Patent ve Marka Kurumu

Kurumun online (çevrimiçi) patent araştırma veri tabanıdır. Bu veritabanı ile ülkemizde koruma talep eden, yayınlanmış tüm patent ve faydalı model başvurularına/belgelerine ulaşabilirsiniz.

online.turkpatent.gov.tr

  • EPO

Avrupa Patent Ofisi’nin online patent araştırma veri tabanıdır. Çeşitli ülke ve patent sistemlerinden 80 milyonun üzerinde patent dokümanına ulaşabilirsiniz.

worldwide.espacenet.com

  • Japon Patent Ofisi

www.jpo.go.jp/

  • WIPO

Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı’nın (WIPO) online patent veri tabanıdır. Bu veri tabanı ile 33 milyonun üzerinde patent dokümanına ulaşabilirsiniz.

patentscope.wipo.int

  • USPTO

ABD Patent Ofisi’nin (USPTO) online patent araştırma veri tabanıdır.

www.uspto.gov/patft/index.html

 

Fikri ve Sınai Haklar Nelerdir? Tasarım, patent, marka, coğrafi işaret, entegre devre, faydalı model, geleneksel ürün adları ve benzerlerine denir.

Marka Nedir? Marka, bir işletmenin mal ve/veya hizmetlerini bir başka işletmenin mal ve/veya hizmetlerinden ayırt etmeyi sağlaması koşuluyla, kişi adları dahil, özellikle sözcükler, şekiller, harfler, sayılar, malların biçimi veya ambalajları gibi çizimle görüntülebilen veya benzer biçimde ifade edilebilen, baskı yoluyla yayımlanabilen ve çoğaltılabilen her türlü işarettir.

Tasarım Nedir? Tasarım, ürünün tümü veya bir parçasının ya da üzerindeki süslemenin, çizgi, şekil, biçim, renk, malzeme veya yüzey dokusu gibi özelliklerinden kaynaklanan görünümüdür.

Coğrafi İşaret Nedir? Coğrafi işaret, temel olarak benzerlerinden farklılaşmış ve bu farkı kaynaklandığı yöreye borçlu olan bir yöresel ürün adını ifade eder. Bu anlamda coğrafi işaret, belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri bakımından kökeninin bulunduğu yöre, alan, bölge veya ülke ile özdeşleşmiş bir ürünü gösteren işarettir.

Rüçhan Hakkı Nedir ve Buluş Sahibine Ne Gibi Yarar Sağlar? Eğer buluşun birden fazla ülkede korunması istenirse, ilk patent başvurusu herhangi bir ülkede yapılması tarihinden itibaren 12 aylık bir süre içinde aynı buluş için başka bir ülkede başvuru yapma konusunda bir haktan yararlanılabilir, buna rüçhan hakkı denir. Bir başvuru sahibinin herhangi bir ülkede yaptığı başvurunun tarihi ile bu başvurusuna dayanarak daha sonra yaptığı başvurunun tarihi arasında üçüncü kişilerce buluş konusunda benzer bir konu için patent başvurusu yapılırsa, o başvuru karşıt doküman olarak gösterilmez. Başvuru sahibi, yararlanmak istediği rüçhan hakkını başvuru ile birlikte veya başvuru tarihinden itibaren iki ay içinde talep eder. Bununla ilgili rüçhan hakkı belgesini, patent başvurusu tarihinden üç ay içinde içerisinde vermediği takdirde rüçhan hakkından yararlanma talebi yapılmamış sayılır. Yabancı ülkelerde patent verilmesi için yapılan bir başvurunun farklı ülkelerde yapılmış olmasına bakılmaksızın birden çok rüçhan hakkı talebinde bulunulabilir.

Türkiye’de Kaç Çeşit Patent Sistemi Vardır? Türkiye’de biri incelemesiz, diğeri incelemeli olmak üzere iki çeşit patent sistemi vardır. İncelemesiz sistemde, ülkemizde mali kaynakları kısıtlı olan buluş sahiplerine ucuz, süratli, ancak süresi nispeten kısıtlı, 7 yıllık bir koruma sağlamaktadır. İncelemeli sistemde işlemler daha uzun sürmekte, ancak incelemeli patent, başvurunun patentlenebilirlik kriterlerine sahip olup olmadığını gösteren bir inceleme raporuna dayanarak verildiği için daha güvenli ve daha uzun bir koruma elde etmektedir. İncelemesiz patent gerekli şartları yerine getirmek ve incelemek şartıyla incelemeli patente dönüştürülebilir.

Patent Tesciline Yetkili Kurum Neresidir? Ankara’da bulunan Türk Patent Enstitüsü (TPE) Başkanlığı, Kanunlarla Patent tescilinde yetkili kılınmıştır. Türk Patent Enstitüsünde işlem yapma yetkilisi de sadece müracatçılara ve Enstitü siciline kayıtlı, resmi patent vekillerine de tanınmıştır.

Patent veya Faydalı Model Koruma Süreleri Ne Kadardır? İncelemeli patent 20 yıl, incelemesiz patent 7 yıl, faydalı model belgesi 10 yıl süreyle korunur.

Patent Hakkının Sona Ermesinin Sebepleri Nelerdir? Patent Hakkı:

  • Koruma süresinin dolması,
  • Patent sahibinin patent hakkından vazgeçmesi
  • Yıllık ücretlerin ve ek ücretlerin öngörülen sürelerde ödenmemesi, sebeplerinden birinin gerçekleşmesiyle sona erer.

Patent ile Faydalı Model Belgelerinin Koruma Süreleri Uzatılabilir mi?  Hayır uzatılamaz. Patent ve Faydalı Model belgelerinin süreleri uzatılamaz. Ancak incelemesiz verilen patent için başvuru tarihinden itibaren 7 yıl içinde inceleme talebinin yapılması halinde, incelemeli sisteme geçiş yapılabilir ve inceleme sonucu olumlu olursa, koruma süresi 20 yıla uzatılabilir.

Türkiye’nin Üye Olduğu Uluslararası ve Bölgesel Anlaşmalardan Hangileri Patentle İlgilidir?

Paris Antlaşması

Dünya Fikri Haklar Örgütünü Kuran Antlaşma

Patent İşbirliği Antlaşması

Uluslararası Patent Sınıflandırılması İçin Strasbourg Antlaşması

Mikroorganizmaların Uluslararası Tevdii İle İlgili Budapeşte Antlaşması

Dünya Ticaret Örgütünü Kuran Antlaşma

Avrupa Birliği Ortaklık Konseyi Kararı

Avrupa Patent Sözleşmesi

Buluşlara Patent Verilmeseydi Ne Olurdu?

Bir buluş için buluş sahibine devlet tarafından verilen patent, buluş sahibinin izni olmadan başkalarının buluşu üretmesini, kullanmasını veya satmasını belirli bir süre boyunca engelleme hakkı vermektedir. Eğer buluşlar patent ile korunmasaydı bir buluş çıktıktan sonra aynı ürünü uzun vadede herhangi bir gelişim olmadan kullanmak durumunda kalabilirdik. Patentler bir buluşun tüm açıklamalarını, çizimlerini, şemalarını, kimyasal yapılarını veya genetik zincirlerini açıkça verir. Patentlerin yayınlanması sayesinde araştırmacılar veya bilim insanları patentlerin içeriğini inceleyip buluşları daha iyi seviyeye taşımaktadır. Bu da bilim ve sanayi gibi pek çok sektörde çözüm üretilmesini sağlamaktadır.

Patenti Kullanma Zorunluluğu Var mıdır?

Patent sahibi veya yetki verdiği kişi, patentle korunan buluşu kullanmak zorundadır. Kullanma zorunluluğu patentin verildiğine ilişkin ilanın bültenle yayınlandığı tarihten itibaren 3 yıl içinde gerçekleşir. Patent sahibi veya yetkili kıldığı kişi, Enstitü nezdinde buluşu kullanmakta olduğunu resmi bir belge ile kanıtlar. Resmi nitelikli patent kullanım belgesi, Yönetmelikte belirlenen merci tarafından ve yönetmelikte belirlenen genel kıstaslara ve kurallara göre düzenlenir. Kullanım belgesi, buluşun kullanıldığı sinai işletmedeki üretim incelemesi sonucunda verilir. Belge, patent konusu buluşun satışa sunulduğu veya uygulandığını tayin eder. Belge, ilgili merci tarafından buna ilişkin başvurunun yapıldığı tarihten itibaren üç ay içinde düzenlenir. Belgede, patentle korunan buluşun fiilen kullanılmakta olduğu konusundaki bilgiler bulunur. Kullanım belgesi Patent Sicili’ne kaydedilir.

Patenti Aldıktan Sonra Buluş Sahibi Ne Yapmalıdır?

Buluş sahibi patenti aldıktan sonra (TPE’de yayınlandıktan sonra) 3 yıl içerisinde TPE’ye buluşunu kullandığını resmi olarak kanıtlamalıdır. Patentin koruma süresi boyunca yıllık harcını ödemesi gerekir.